مديريت و برنامه ريزي حكيمانه در قرآن و روايات

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسندگان

مرتضي آبگشا (1)

1- استاد حوزه علميه صاحب الامر (عج) آشتيان

چکیده

این پژوهش با نام «مدیریت و برنامه‌ریزی حکیمانه در قرآن و روایات» در پی آن است تا جایگاه، ارکان، فواید و الگوهای برنامه‌ریزی و مدیریت در قرآن کریم را روشن سازد. مدیریت یعنی حسن تدبیر در اجرای امور جهت نیل به اهداف تعیین شده. برنامه‌ریزی عبارت است از مجموعه فعالیت‌های منظمی که از تعیین هدف شروع می‌شود و با انتخاب روش‌ها و وسایل متناسب با هدف ادامه پیدا کرده، سپس به اجرا در می‌آید و ارزشیابی می‌گردد. حکمت نیز به معنی شناخت و فهم دین است. از نگاه آیات و روایات، برنامه‌ریزی از وظائف اصلی مدیریت شناخته شده است و نقش بی بدیلی در موفقيت، پيشرفت، كارآيى و اثر بخشى مديران دارد و مؤمن بصیر، در جايگاه مدیري موفق، کمال استفاده را از برنامه‌ریزی می­بَرد. ضرورت آن برای رسیدن به اهداف و مقاصد، به ويژه اهداف کلان و سرنوشت­ساز قابل انکار نیست. بر این اساس، نگارنده با جستجو در منابع دینی، به پرسش‌هایی مانند «چیستی جایگاه مدیریت و برنامه‌ریزی»، «چیستی ارکان برنامه‌ریزی»، «چیستی فواید برنامه‌ریزی» پرداخته و الگوهای مدیریتی قرآنی را تبیین کرده و در قالب تحقيقي بنیادین و با روش نقلي و وحياني، پرسش‌هاي ياد شده را پاسخ داده است. ارکان برنامه‌ریزی شامل هدفمندي و آینده‌نگری می‌شود. فواید برنامه‌ریزی عبارت است از: جلوگیری از پشیمانی، آینده نگری و پیش‌بینی سختی‌ها و مشکلات و بهره‌وریِ بهینه از منابع. حضرت سلیمان (ع)، حضرت یوسف (ع) و حضرت ذوالقرنین (ع) از جمله الگوهای مدیریت و برنامه‌ریزی در قرآن به شمار می روند که تدبیر ایشان در مدیریت و برنامه‌ریزی تبیین گشته است.

کلیدواژه‌ها

جايگاه مديريت، برنامه ريزي حكيمانه، فوايد برنامه ريزي، الگوهاي مديريت

موضوعات

مدیریت اسلامی، معارف اسلامی

دوره اول، شماره چهارم، جلد 1،

مهر ماه 1402

صفحه 97-113