فقر ممدوح و مذموم از منظر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسندگان

حمزه امیری صدر(1)
1- دانش آموخته سطح 2 حوزه علمیه.

چکیده

بدون‌ تردید مسئله‌ فقر یکی‌ از مهم‌ ترین‌ دغدغه‌ ها در جوامع‌ بشری‌ است‌، شناخت‌ معانی‌ مختلف‌ فقر در متون‌ اسلامی‌ و تمایز میان‌ کاربرد های‌ گوناگون‌ آن‌، برای‌ جلوگیری‌ از برداشت‌ های‌ نادرست‌ از دین‌ امری‌ لازم‌ و ضروری‌ ست‌. واژه‌ فقردر قرآن‌ و روایات‌ در معانی‌ متعدد و مصادیق‌ گوناگونی‌ استعمال‌ شده‌، که‌ در برخی‌ موارد ممدوح‌ ودرپاره‌ ای‌ از مواقع‌ مورد مذمت‌ واقع‌ شده‌ است‌ مثلادر روایاتی که فقر را نکوهش می‌کند اینگونه آمده است:پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کاد الفقر ان یکون کفرا». چه بسا فقر سر از کفر درآورد». امام علی(ع) فرمود: فقر مرگ بزرگتر است. پیامبر(ص) فرمود: فقر مایه سیه‌رویی در هر دو جهان است. دربرخی روایات هم مدح فقر است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: فقر مایه افتخار من است که به او می‌بالم. در روایت دیگری می‌خوانیم: فقرا دوستان خدا هستند. در یک روایت دیگر هست که پیامبر(ص) فرمود: خدایا مرا مستمند زنده بدار و مستمند بمیران و در شمار مستمندان محشور کن. همانطور که از روایات فوق ظاهر است واژه ای فقر در دو معنای متفاوت بکار برده شده است و قطعا فقر مذموم با ممدوح یکسان نیست. پس بر سالک الی الله لازم است معانی فوق را تفکیک کند و خود را از هلاکت نجات دهد و آگاهانه فقر مورد مدح اسلام را بشناسد و به سمت آن برود و از فقر مذموم دوری کند. به همین دلیل در این تحقیق که با رویکرد تحلیلی وکتابخانه ای صورت گرفته است به بیان فقر ممدوح و مذموم ازنهج‌البلاغه و روایات معصومین (ع) پرداخته شده که منجرب به تمییز ایندو گروه می شودو آنرا برای مخاطب روشن میسازد ودر صددپاسخ به این سوال است که:«فقر ممدوح و مذموم از نظر نهج‌البلاغه »چیست؟

کلیدواژه‌ها

نهج‌البلاغه، فقر، ممدوح و مذموم.

موضوعات

معارف اسلامی – نهج البلاغه
دوره 2 – شماره سیزدهم- جلد اول
تیر ماه 1403
صفحه 100-113